Fałszerze pieprzu. Historia rodzinna, Monika Sznajdermann

Dlatego właśnie to robię - drążę i mnożę, ściubię, nizam i wyłapuję. Z wygrzebanych fragmentów historii, z nielicznych dokumentów i jeszcze mniej licznych słów mojego ojca, ocalałego z Holokaustu, buduję opowieść. Ta książka powstała z jego milczenia. Mój ojciec należy do tych, którzy milczą. To milczenie jest ogromne, przepastne i można się w nim utopić. Dlatego zaczęłam pamiętać. Przeciw temu milczeniu, przeciw zapomnieniu, przeciw nicości, która chciałaby to wszystko pochłonąć. (str. 113)

Monika Sznajdermann podjęła się rzeczy niezwykle trudnej. W swojej bardzo osobistej książce spróbowała dokonać rodzinnego rozrachunku: ustawiła naprzeciw siebie historię rodziny swojego ojca i historię rodziny matki. Historię swojej żydowskiej i polskiej rodziny oraz losy jej członków podczas wojny. Autorka stawia przy tym mnóstwo pytań nie tylko o swoją rodzinę, ale i o pogmatwane polsko-żydowskie stosunki, zdając sobie przy tym doskonale sprawę, że na większość z nich nigdy nie uzyska odpowiedzi. 

Fałszerze pieprzu to jedna z tych głęboko poruszających, osobistych książek, o których bardzo trudno jest pisać. Sama opowieść zawiera w sobie tyle treści i emocji, że wszelki komentarz wydaje się być zbędny. Napiszę więc jedynie w kilku słowach, jak ja tę niezwykle osobistą książkę odebrałam.
Pierwsza część, o żydowskiej rodzinie ojca, przepełniona jest ciepłem i miłością. Sznajderman analizuje piękne przedwojenne, rodzinne fotografie, przytacza anegdoty i nieliczne znane jej fakty. Spomiędzy linijek przebija ogromna tęsknota i niewyobrażalny żal za nigdy nie poznaną babcią Amelią i młodszym bratem ojca, który chłopcem pozostał.
Część druga to historia polskiej, szlacheckiej rodziny, z której pochodziła matka autorki. Jest ona napisana w bardziej rzeczowym tonie, a towarzyszy jej niewypowiedziane oskarżenie o to, że jej członkowie wojnę przeżyli.Tutaj także pojawiają się liczne pytania, które dręczą Monikę Sznajdermann w obliczu jej polsko-żydowskiego dziedzictwa. Autorka nie boi się nazywać rzeczy po imieniu, pisać o polskim antysemitiźmie i wskazywać winnych, czy też współwinnych: tych, co odwracali wzrok, tych co pierwsi sięgali po "mienie pożydowskie", czy wreszcie tych, co wirowali na karuzeli, podczas gdy płonęło getto... Jej książka dla wielu może być niewygodna: narusza bowiem powłokę milczenia, drażni i niepokoi. Zmusza do refleksji i do głębszego zastanowienia nad wydarzeniami z przeszłości.

Dodatkowym, niezapomnianym walorem tej publikacji są rozliczne zdjęcia członków rodziny Moniki Sznajdermann, które pozwalają nam, czytelnikom, bliżej poznać opisywany przez autorkę świat. Opisywany z niezwykłą miłością do detali, której nie umkną ślady po sandałkach na opalonych dziecięcych stopach... A przecież i na tych pozornie nienaruszonych fotografiach pojawia się cień, choć nie jest to cień dosłowny, materialny. To cień nadchodzących czasów, bo wiemy więcej, bo znamy koniec. Dlatego one także są skażone śmiercią. W gruncie rzeczy każde zdjęcie - nawet najradośniejsze - mówi bowiem, przywołując raz jeszcza słowa Jacka Leociaka, „o śmierci dokonanej w czasie przyszłym”. Szczególnie zaś gdy było zrobione tuż przed wojną - wtedy ów cień staje się w dwójnasób mroczny i gęstnieje. (str. 55)

Bardzo polecam.

Ocena: 6/6

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Instrukcja nadużycia, Alicja Urbanik-Kopeć

Obraz
W ubiegłym roku dwukrotnie miałam okazję posłuchać autorki niniejszej książki na żywo, podczas festiwali literackich. Spotkałam ją podczas Big Booka w Warszawie oraz podczas Literackiego Sopotu i byłam pod sporym wrażeniem, z jaką energią i zaangażowaniem Alicja Urbanik-Kopeć opowiadała o sytuacji służących w Polsce w XIX wieku. Byłam przekonana, że jej książka spodoba mi się przynajmniej tak samo, jak słuchanie autorki na żywo. Niestety tak się nie stało. W swojej książce, tak jak zapowiada to podtytuł: Służące w XIX-wiecznych polskich domach , autorka przedstawiła sytuację tysięcy kobiet zatrudnionych w zamożniejszych domach jako kucharki, pokojówki, nianie i służące do wszystkiego. Urbanik-Kopeć zaczyna od początku: opisała pochodzenie młodych dziewcząt i okoliczności, w jakich trafiały na służbę, uwzględniając przy tym skromne możliwości kształcenia, metody pośrednictwa pracy oraz podróż ze wsi do miasta i związane z tym niebezpieczeństwa. Na kolejnych stronach
Czytaj więcej

Chrapiący ptak. Rodzinna podróż przez stulecie biologii, Bernd Heinrich

Obraz
Książka wydana wiosną ubiegłego roku przez wydawnictwo Czarne w serii Menażeria przykuła moją uwagę od samego początku. Zaintrygował mnie zwłaszcza podtytuł Rodzinna podróż przez stulecie biologii . Skojarzył mi się z Zającem o bursztynowych oczach (tak, wiem, że tam nie ma słowa o biologii, ale ta rodzinna podróż przez stulecie...) i miałam wielką nadzieję, na podobnie udaną czytelniczą przygodę. Jednak lektura tego sześciuset stronicowego tomiszcza ciągnęła się tygodniami i nie sprawiła mi, niestety, oczekiwanej radości. Heinrich junior szczegółowo opisał swoją historię rodzinną, bardzo skoncentrowaną wokół postaci ojca przyrodnika i podróżnika Gerda Hermanna Heinricha. Był on badaczem starej daty, jednym z ostatnich, którzy wiedzę o owadach i ptakach zdobywali w sposób bardzo tradycyjny: biegając z siatką po lasach, łąkach i stepach zbierając i preparując tysiące obiektów. Jego pierwsza wyprawa miała miejsce już w 1927 roku na Elbrus i do północnej Persji. W ciągu całego swoje
Czytaj więcej

Nowe książki

Obraz
Dawno nie pokazywałam na blogu książkowych zakupów, ale muszę przyznać, że od marca byłam wstrzemięźliwa... Aż do teraz. Druga połowa maja okazała się dla mnie bardzo obfita w książkowe zdobycze. Najpierw na wyprzedaży na stronie wydawnictwa Wielka Litera za 50 zł kupiłam pięć świetnych tytułów: Miniony weekend spędziłam w Warszawie, gdzie pokusiłam się na książkowe zakupy w dwóch ulubionych miejscach i jednym nowym :) Po zwiedzeniu wystawy w muzeum Polin kupiłam To nie deszcz, to ludzie , w księgarni "Moda na czytanie" w domu braci Jabłkowskich Ostatni obraz Sary de Vos i Dziedzictwo , a w cudownym Wrzeniu Świata Komu bije Big Ben , Oblicza wielkiej Brytanii i Pusty las . I trochę rzutem na taśmę, na Dworcu Centralnym, wypatrzyłam jeszcze promocję 4 za 3 (zapłać za 3 książki, a czwartą dostaniesz gratis) i zdecydowałam się jeszcze na następujące tytuły: A co u was nowego na półkach?
Czytaj więcej